ارزیابی مزرعه‌ای مقاومت نسبی و روابط بین اجزای مقاومت به بیماری زنگ زرد در ژرم‌پلاسم گندم نان

مقاومت 72 ژنوتیپ از کلکسیون گندم بانک ژن گیاهی ملی ایران در مزرعه نسبت به بیماری زنگ زرد در سال زراعی 85-1384 در ساری و کرج مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در هر دو ناحیه در قالب طرح آگمنت اجرا شد و صفات تیپ آلودگی، شدت بیماری، سطح زیر منحنی توسعه بیماری (AUDPC) و ضریب آلودگی در سه نوبت به فاصله هفت روز یادداشت‌برداری شد. براساس نتایج آزمون t ، دو کانون آلودگی از نظر شدت بیماری (در ارزیابی اول و سوم)، نرخ آلودگی (اول، دوم و کل) ضریب آلودگی (اول و سوم) و AUDPC (دوم و کل) دارای اختلاف معنی‌دار بودند. در هر دو ناحیه، انحراف استاندارد صفات مقاومت با گذشت زمان افزایش نشان داد. در تجزیه خوشه‌ای اجزای مقاومت، صفت AUDPC در هر دو ناحیه ساری و کرج، در گروهی متمایز از سایر اجزای مقاومت قرار گرفت. تجزیه رگرسیون، ارتباط قوی صفت AUDPC با شدت بیماری، تیپ آلودگی و ضریب آلودگی را در هر دو ناحیه نشان داد. صفت نرخ آلودگی در مجموع در دو کانون آلودگی، وراثت‌پذیری عمومی بالاتری نسبت به سایر اجزای مقاومت داشت. نتایج آزمون مانتل برای تطابق ماتریس فاصله نمونه‌ها مبتنی بر اجزای مقاومت در دو ناحیه، به همراه سایر نتایج تحقیق حاکی از اهمیت هر یک از اجزای مقاومت نسبی، در ارزیابی واکنش نمونه‌های مورد بررسی نسبت به بیماری زنگ زرد بود. ژنوتیپ‌های مورد ارزیابی با استفاده از تجزیه خوشه‌ای مبتنی بر اجزای مقاومت به دو گروه حساس و دارای مقاومت نسبی تقسیم شدند.